Cooper, Heron, and Heward (1987) beschrijven ABA als volgt:

“Applied Behavior Analysis is the science in which procedures derived from the principles of behavior are systematically applied to improve socially significant behavior to a meaningful degree and to demonstrate experimentally that the procedures employed were responsible for the improvement in behavior.”

ABA staat voor Applied Behavior Analysis en betekent toegepaste gedragsanalyse. De methode is in 1960 ontwikkeld in een laboratorium door Ivar Lovaas, een Noorse psycholoog. Hij onderzocht de gedragsanalyses. Deze methode is door de jaren heen aangepast en verder ontwikkeld. ABA is de toepassing van een wetenschappelijk benadering van gedragsanalyses, waarbij aangetoond is dat bepaalde principes effectief zijn om vaardigheden te stimuleren en ontwikkelen. Deze toepassing wordt al in vele landen gebruikt om o.a. kinderen met autisme te begeleiden en behandelen.

ABA is een vroegtijdige en intensieve gedragstherapie, gebaseerd op 1 op 1 begeleiding. De methode is gebaseerd op wetenschap, is gestructureerd en transparant. De ABA methode kan gebruikt worden voor zowel educatieve, opvoedkundige als therapeutische doeleinden. De doelen zijn aangepast aan de competenties en benodigdheden van het kind als individu. Het bestaat uit het aanleren van vaardigheden in kleine haalbare stapjes door een juiste omgeving te creëren, de juiste hulp te bieden, te zorgen voor veel oefening en herhaling en te zorgen dat het kind gemotiveerd is. Hierdoor leert een uw kind allerlei vaardigheden wat in eerste instantie soms niet eens mogelijk leek te zijn! Het aanmoedigen en belonen van gewenste gedragingen op de voorgrond, evenals het aanlsuiten bij de motivatie van uw kind.

Kinderen met autisme of met een ontwikkelingsachterstand leren veelal niet vanzelf; extra stimulering, oefening en vaardigheden in kleine stapjes aanbieden is dan ook een goede manier om vaardigheden aan te leren en verder te laten ontwikkelen. Daarom is ABA een geschikte – en zeer kindvriendelijke- methode om kinderen met autisme allerlei vaardigheden aan te leren.

Vaardigheden die aangeleerd kunnen worden met deze methode zijn zelfredzaamheid, sociale- cognitieve- en motorische vaardigheden, spel, taal en (voor-) schoolse vaardigheden. Denk hierbij aan zelfstandig leren aankleden en eten, zindelijkheid worden, contact maken, allerlei spelhandelingen en spelvaardigheden, samen spelen, leren plannen, aandachtsspanne vergroten, fijne en grove motoriek versterken, leren spreken, begrijpen van (abstracte) taal, visuele vaardigheden versterken, rekenen, spellen, lezen, tekenen, schrijven etc. Daarnaast kunnen andere ongewenste gedragingen, zoals agressief, verstorend en stereotypisch gedrag, gereduceerd worden.

ABA effectiviteit en doelgroep:

Naast ABA zijn er vele andere methodes ontwikkeld voor kinderen met gedragsproblemen en ontwikkelingsproblemen zoals bij kinderen met autisme spectrum. Enkele methodes zijn therapie met dieren (dolfijnen, paarden), speltherapie, muziektherapie, TEACCH, Sonrise, Floortime etc.

Bij meerdere methodes is geen of geen gedegen onderzoek gedaan. Bij andere methodes is er wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, maar zonder significante resultaten. Dit wil zeggen dat er geen aantoonbare verbetering is geboekt. Daarentegen is er veel gedegen onderzoek gedaan naar ABA met goede resultaten. Uit wetenschappelijk onderzoek blijft dat deze intensieve gedragstherapie effectief is op het gebied van allerlei vaardigheden ( taal, communicatie, spel, cognitieve- schoolse en sociale vaardigheden etc) voor veel kinderen met ontwikkelingsproblemen. De behandeling met de ABA methode slaat in het bijzonder goed aan bij kinderen met autisme spectrum stoornis (autisme, asperger, PDD-NOS, MCDD). Sallows en Graupner (2005) laten in een wetenschappelijk onderzoek zien dat bijna de helft van de kinderen met autisme na ABA begeleiding naar regulier onderwijs gaat (zoals Lovaas in 1987 ook aantoonde)! Daarnaast komt uit onderzoek naar voren dat het effect groter is door vroegtijdig te starten en een hoge intensiteit van deze therapie aan te bieden (Smith, 1999). Ondanks dat er nog weinig onderzoek in Nederland is gedaan naar de effectiviteit van ABA laten Dr. Didden en Dr. Huskens (2002) zien dat ook Nederlandse kinderen met autisme die ABA begeleiding kregen significant meer vooruitgang lieten zien in de ontwikkeling in vergelijking met Nederlandse kinderen met autisme die reguliere behandeling hebben gekregen.

ABA is in het bijzonder toepasbaar op kinderen met autisme spectrum stoornis met gedragsproblemen en ontwikkelingsproblemen. Daarnaast haalt ABA ook goede resultaten bij kinderen met

• ADHD of ADD
• gehoorzaamheidsproblemen
• storend /agressief gedrag
• zelfstimulatie
• angststoornissen

Enkele relevante artikelen:

Howard, J.S., Sparkman, C.R., Cohen, H.G., Green, G., Stanislaw, H. (2005). A comparison of intensive behavior analytic and eclectic treatments for young children with autism. Research in Developmental Disabilities, 26, 359–383.

Huskens, B.E.B.M., Didden, R. (2002). Behandelingsstrategieën bij kinderen en jongeren met autisme. Goldstein, H. (2002). Communication intervention for children with autism; a review of treatment efficacy. Journal of Autism and Developmental Disorders, 32, 373-396.

Sallow, G., & Graupner, T.D. (2005). Intensive Behavioral Treatment for Children with Autism: four-Year outcome and Predictiors. American Journal on Mental Retardation, 110, 417-438.

Smith, T. (1999). Outcome of early intervention for children with autism. Clinical Psychology: Science and Practice, 6, 33-49.